परिचय –
पुरणपोळीचा उगम प्राचीन काळापासून बघितला जाऊ शकतो आणि त्याची उत्क्रांती भारतीय संस्कृतीत खोलवर रुजलेली आहे. पुरणपोळीतील “पुरण” हा शब्द संस्कृत शब्द “पुराण” पासून आला आहे, ज्याचा अर्थ प्राचीन आहे. वेद आणि महाभारतासह अनेक प्राचीन भारतीय ग्रंथ आणि धर्मग्रंथांमध्ये या डिशचा उल्लेख आहे.
12 व्या शतकात कर्नाटकातील राजा सोमेश्वराने लिहिलेल्या संस्कृत विश्वकोशातील मानसोल्लासमधील संदर्भानुसार, पुराण पोळी “बक्ष्यम्” म्हणून ओळखली जात होती. सध्याच्या आंध्र प्रदेशातील अल्लासानी पेडन्ना यांनी संकलित केलेल्या 14व्या शतकातील तेलुगू ज्ञानकोश मनुचरित्रातही त्याची रेसिपी नमूद आहे. गोविंद दासांनी लिहिलेल्या भावप्रकाश आणि भैशाज्य रत्नावलीमध्येही रेसिपीचा उल्लेख आयुर्वेदिक तयारीचा भाग म्हणून केला आहे.
पुरण पोळी ही एक पारंपारिक भारतीय गोड फ्लॅटब्रेड आहे जी भारताच्या पश्चिम आणि दक्षिण भागात विशेषतः महाराष्ट्रात लोकप्रिय आहे. हे सहसा सण, कौटुंबिक कार्यक्रम आणि शुभ प्रसंगी बनवले जाते. पुराणपोळी मध्ये “पुरण” नावाचे गोड मसूर भरलेले असते आणि चणा डाळ (Chickpeas) गुळाने गोड करून वेलची, बडीशेप, जायफळ आणि आले मिसळून बनवले जाते. पुरणपोळी संपूर्ण गव्हाचे पीठ (आटा) आणि सर्व-उद्देशीय पीठ (मैदा) यांच्या मिश्रणातून बनवले जाते.
तुम्हाला नक्कीच पुरण पोळी बनवायला आवडेल. खालील दिलेल्या रेसिपीने तुम्ही छान पुरणपोळी बनवाल.
पुरण पोळी बनवण्याची पद्धत
साहित्य:
- एक कप चणा डाळ (Chickpeas)
- १ कप गूळ किंवा आवश्यकतेनुसार घाला
- 1/2 टीस्पून वेलची पावडर
- 1/2 टीस्पून एका जातीची बडीशेप पावडर
- 1/4 टीस्पून जायफळ पावडर
- 1/4 टीस्पून सुंठ पावडर
- 1.5 कप संपूर्ण गव्हाचे पीठ (आटा)
- 1/2 कप सर्व-उद्देशीय मैदा (मैदा)
- 1/4 टीस्पून मीठ किंवा आवश्यकतेनुसार घाला
- १/२ चमचे तेल किंवा तूप मळण्यासाठी
- मळण्यासाठी आवश्यकतेनुसार पाणी
- भाजण्यासाठी आवश्यकतेनुसार तूप किंवा तेल
सूचना:
- एक कप चणाडाळ पाण्यात चांगली धुवून घ्या. चणा डाळ अर्धा ग्लास पाण्यात घालून दहा ते पंधरा मिनिटे मध्यम आचेवर प्रेशरकुकर मध्ये शिजवा. प्रेशरकुकर थंड झाल्यावर शिजलेली चणा डाळ काढून आणि गाळून बाजूला ठेवा.
- एका पॅनमध्ये 1 कप गूळ आणि 1/4 कप पाणी घ्या. हे मिश्रण गूळ वितळेपर्यंत मंद आचेवर गरम करा. वितळलेल्या गुळाच्या मिश्रणात शिजलेली चणाडाळ घाला आणि नीट ढवळून घ्या. मिश्रण घट्ट होईपर्यंत आणि कोरडे होईपर्यंत मंद आचेवर शिजवा. 1/2 टीस्पून वेलची पावडर, 1/2 टीस्पून एका जातीची बडीशेप, 1/4 टीस्पून जायफळ पावडर आणि 1/4 टीस्पून सुंठ पावडर घाला. नीट मिक्स करून बाजूला ठेवा.
- एका भांड्यामध्ये 1.5 कप संपूर्ण गव्हाचे पीठ, 1/2 कप सर्व हेतूचे पीठ आणि 1/4 चमचे मीठ घ्या. चांगले मिसळा. एक, दोन चमचे तेल किंवा तूप घालून पुन्हा मिक्स करा. त्यामध्ये पाणी घालून पीठ मळून घ्या. पीठ गुळगुळीत आणि मऊ असावे. पीठ झाकून ठेवा आणि अर्धातास राहू द्या.
- अर्ध्या तासानंतर, पिठाचे समान आकाराचे गोळे करा. कणकेचा गोळा घ्या आणि एका लहान वर्तुळात रोल करा. वर्तुळाच्या मध्यभागी स्टफिंगचा एक भाग ठेवा. कडा एकत्र आणा आणि स्टफिंग सील करा. थोडं पीठ धुवून घ्या आणि भरलेल्या कणकेचा गोळा वर्तुळात फिरवा.
- तवा किंवा तवा गरम करून त्यावर पुरणपोळी लाटून ठेवा. पुरणपोळी मंद ते मध्यम आचेवर दोन्ही बाजूंनी तपकिरी डाग दिसेपर्यंत शिजवा.दोन्ही बाजूंनी तूप किंवा तेल लावून पुरणपोळी चांगली भाजून होईपर्यंत शिजवा.
- तुम्ही गुळवणी सोबत किंवा तूप किंवा दुधासोबत गरमागरम सर्व्ह करा.
वरील रेसिपीचं मदतीने घरी बनवलेल्या स्वादिष्ट पुरण पोळीचा आस्वाद घ्या…!